Filosofie café – drs. Foeke Knoppers – Spinoza over religie

In een jeugdwerk formuleert Spinoza zijn programma. Hij zal dat consequent uitvoeren maar niet voltooien. Filosoferen is ook voor Spinoza in de eerste plaats een manier van leven en om je de door hem beoogde wijze van leven eigen te maken is vereist ‘zoveel van de Natuur te begrijpen’ als voor dat doel nodig is.

Het ‘begrip van de Natuur’ dat volstaat is het thema van de eerste twee delen van de Ethica dat verder over de mens handelt en hoe hij in het leven zou moeten staan. Het derde en laatste thema is ‘een zodanige samenleving te vormen als wenselijk is’ om die beoogde wijze van leven te garanderen. Daarover gaat zijn onvoltooide Politieke Verhandeling.

Spinoza onderbreekt in de jaren 60 van de 17e eeuw dit programma om zijn zeer invloedrijke Theologisch-Politiek Traktaat te schrijven dat ons op 13 oktober vooral zal bezighouden.

Spinoza doet in dit geschrift o.a. een frontale aanval op al die elementen in de christelijke religie op grond waarvan zij als een goddelijke religie beschouwd werd. Zo hoopte hij een einde te maken aan de invloed van de georganiseerde religie op het staatkundige leven. Spinoza ontpopt zich in dit werk als een uiterst kundig filoloog en brengt een slag toe aan de status van het basisgeschrift van het christendom dat het uiteindelijk niet meer te boven is gekomen. Het TPT bevestigt de stelling van Rens Bod (zie zijn De vergeten wetenschappen) : ‘Zelden heeft een geesteswetenschap zulke grote maatschappelijke veranderingen teweeggebracht als de filologie in Europa’.

Ook al verdedigt Spinoza in zijn TTP met verve een samenlevingsvorm die niet gebaseerd was op goddelijke openbaring en waarin de georganiseerde religie en haar vertegenwoordigers geen enkele politieke invloed zouden hebben, toch meende hij dat een samenleving niet goed zou kunnen functioneren als de massa niet een bepaalde vorm van geloof zou omhelzen.

De gecompliceerde kijk van Spinoza op religie en de mogelijke actuele betekenis ervan is het thema van het Filosofiecafé op 13 oktober.

Foeke Knoppers studeerde theologie in Leiden en was in diverse remonstrantse gemeenten werkzaam als predikant. Hij gaf en geeft veel cursussen over thema’s op het raakvlak van filosofie en theologie.

Aanvang 20.00 uur, zaal open vanaf 19.30 uur. Entree € 5,=. Reserveren is  aan te raden zodat we u kunnen bereiken als er bijzonderheden zijn.

[email protected]  óók voor opgave voor onze e-nieuwsbrief.