Rogier van der Wal

“Het humanisme kent een rijke én kritische denktraditie waarmee ik veel verwantschap voel.”

De Odyssee van Homerus en Daniel Mendelsohn
Het gedicht van Homerus over de Griekse held Odysseus staat terecht nog altijd volop in de belangstelling. Door de eeuwen heen hebben talloze kunstenaars zich erdoor laten inspireren. Een van de mooiste romans die het verhaal van Homerus als vertrekpunt neemt maar daar een verrassende draai aan weet te geven, is die van de Amerikaanse auteur Daniel Mendelsohn, An Odyssey uit 2017. In mijn verhaal neem ik u mee naar Homerus en Mendelsohn en laat zien waarom beide het lezen meer dan waard zijn.

Cicero de filosoof / Cicero de staatsman
De Romein Marcus Tullius Cicero, die leefde van 106 tot 43 v.Chr., was zeer veelzijdig. Afhankelijk van waar de voorkeur naar uitgaat kan ik een verhaal houden over Cicero de filosoof en laten zien hoe hij de Griekse filosofie een eigentijds Romeins gezicht gaf, maar ik kan ook het accent leggen op de politieke carrière van Cicero, die het als nieuweling in Rome wist te schoppen tot het consulaat, maar uiteindelijk zijn geliefde republiek ten onder zag gaan aan het gevecht om de macht.

Denken over vriendschap
In de Oudheid was vriendschap al een populair onderwerp om over na te denken. Dat is dan ook door vooraanstaande filosofen als Plato, Aristoteles, Epicurus en Cicero gedaan. Hun ideeën verdienen royaal de aandacht, maar het is daarnaast de moeite waard om een doorkijkje te bieden naar latere denkers over vriendschap. Uiteindelijk komen we aan bij hedendaagse Nederlandse filosofen als Donald Loose en Paul van Tongeren, die beiden een boek schreven over dit thema.

Hannah Arendt
Het is geen toeval dat leven en werk van de Duits-Amerikaanse Hannah Arendt (1906-1975) al een tijdlang veel aandacht krijgen. De vraagstukken die zij aan de orde heeft gesteld, zoals totalitarisme, pluralisme en het kwaad, zijn nog altijd volop actueel. Ik kan in mijn verhaal desgewenst verschillende accenten aanbrengen, zoals de omgang van Arendt met denkers uit de Oudheid, haar visie op denken, willen en oordelen (zoals verwoord in haar laatste, onvoltooid gebleven werk The Life of the Mind) of de tegenstelling tussen een actief en een contemplatief leven.

Saramago en Camus in relatie tot Corona
In de tijd dat we te maken hadden met de Coronacrisis en de lockdowns, werd vaak verwezen naar De stad der blinden van de Portugese auteur José Saramago (1922-2010) of naar De pest van de Fransman Albert Camus (1913-1960). Omdat deze boeken ons inderdaad op een interessante manier een spiegel voorhouden, ga ik dieper op beide romans in met gebruikmaking van enkele fragmenten uit de verfilming ervan, en daarbij kom ik ook te spreken over de beide auteurs en hun andere werken.

Historische romans die spelen in de Oudheid
In 2010 vertaalde ik een historische roman over keizer Nero van de Hongaarse schrijver Dezsö Kosztolányi, Nero, de bloedige dichter. In 2016 van de Hongaarse auteur Sándor Márai (bekend van Gloed) een roman over het etmaal na de moord op Julius Caesar in 44 v.Chr., Er is in Rome iets gebeurd. Deze beide romans neem ik voor mijn verhaal als vertrekpunt, maar daarnaast besteed ik ook aandacht aan andere romans met een onderwerp uit de Oudheid, zoals bijvoorbeeld drie hele verschillende romans van de Oostenrijker Christoph Ransmayr, de Australiër David Malouf en de Roemeen Vintila Horia over de verbanning van de dichter Ovidius naar een plek ver weg van Rome, aan de Zwarte Zee.

Praktische wijsheid & ethisch leiderschap
Praktische wijsheid, in het Grieks aangeduid als phronesis, in het Latijn als prudentia, heeft oude papieren: Aristoteles heeft er veel over geschreven. In de kern gaat het om verstandig handelen met oog voor de specifieke situatie die de ene keer om een andere aanpak vraagt dan de andere. Maar het begrip heeft recent een tweede leven gekregen met wat ‘applied phronetics’ genoemd wordt. Ik schets de ontwikkeling van dit denken en koppel dit aan ethisch of moreel leiderschap. Bij dat laatste gaat het o.a. om voorbeeldgedrag en als leider weten hoe ethische vraagstukken bespreekbaar te maken.

Rogier heeft de volgende volgende vertalingen gepubliceerd:

Dezső Kosztolányi, Nero, de bloedige dichter (Van Gennep, 2010)

Cicero, Vriendschap (Athenaeum – Polak & Van Gennep, 2012)
Sándor Márai, Er is in Rome iets gebeurd (Wereldbibliotheek, 2016)

Quintus Cicero, Hoe je verkiezingen wint (ISVW Uitgevers 2017)

Daarnaast, in de serie Elementaire Deeltjes, samen met Lidewij van Gils, Christoph Pieper en Olga Tellegen-Couperus, deeltje 57: Cicero (AUP, 2018)