Fryslân: Filosofie voor een Breed Publiek

9 oktober 2022: Het klassieke opleidingsprogramma
▪ Dr. Marcel Becker (filosoof – Radboud Universiteit Nijmegen)

Wat voor burgers heeft een stadstaat nodig? Wat kunnen wij leren van wat oude Grieken/Romeinen moesten leren? De Politeia van Plato en de deugdenleer van Aristoteles.

13 november 2022: Hoofdzonden
▪ Drs. Ron Muijzer (mens- en taalwetenschapper)

Als deugden richtlijnen zijn in de vorming tot deugdelijk burger, wat is dan de betekenis van de tegenhangers van deugden, de ondeugden of zonden? Culturele ontwikkeling verloopt vaak sneller dan biologische evolutie. We gaan relaties onderzoeken tussen gedrag van onbeschaafde oermensen, (hoofd)zonden, en de ontwikkeling tot moderne wereldburger.

11 december 2022: Van Artes Liberales tot Bildung: over de opleiding tot kosmopoliet
▪ Prof.dr. Henk Procee (tot zijn emeritaat bijzonder hoogleraar wijsbegeerte in relatie tot academische vorming aan de Universiteit Twente)

Vanaf de Middeleeuwen werden jonge mensen voorbereid op het grote leven met behulp van de Artes Liberales. De zeven vrije kunsten, bestaande uit het trivium (taal, logica, retorica) en het quadrivium (algebra, meetkunde, muziek en astronomie). Wat betekent vrij hier, voor wie is het onderwijs bedoeld, wat betekent kritisch, wat leidt de dans – is dat het trivium of het quadrivium? Toen al zat het onderwijs vol spanningen en dynamiek, en dat is niet overgegaan. In deze lezing wordt, uitgaande van de aloude Latijnse slogan ‘Non scolae, sed vitae discimus’ (wij leren niet voor de school, maar voor het leven), een overzicht geschetst van onderwijspogingen om kosmopolieten te vormen. Van de artes liberales via de grote onderwijsvernieuwers Newman en von Humboldt naar hedendaagse noties van Bildung.

8 januari 2023: Definities
▪ Dr.ir. Martijntje Smits (filosoof, ingenieur)

Wat moet verstaan worden onder een kosmopoliet? Wie/wat mag meedoen? En wie/wat niet? Wat is intelligent leven? Wat een menselijk individu? Oude grenzen vervagen en verschuiven, en zullen dat in de nabije toekomst waarschijnlijk sneller en ingrijpender doen o.i.v. robotica, digitalia en expansie. Misschien wordt het tijd voor een herdefiniëring van begrippen als ‘leven’ en ‘een menselijk individu’.

12 februari 2023: Verlichting en Romantiek
▪ Prof.dr. Wiep van Bunge (filosoof – Erasmus Universiteit Rotterdam)

Gedurende de Verlichting nam de kritiek op westers imperialisme toe. Franciscus van den Enden en de baron de La Hontan wezen al op de natuurlijke superioriteit van Noord-Amerikaanse ‘Indianen’ en Diderot lanceerde met zijn Histoire des deux Indes een vernietigende kritiek op westers kolonialisme. Diderot ging er prat op een kosmopoliet te zijn en Kant voorzag verlicht kosmopolitisme van een filosofisch fundament. Maar toen de Verlichting plaats maakte voor de Romantiek verloor het ideaal van het wereldburgerschap veel van zijn glans. De vraag luidt nog steeds of er wel zoiets mogelijk is als ’the view from nowhere’.

12 maart 2023: Onze omgeving
▪ Drs. Frank Meester (filosoof/ publicist/musicus) en drs. Maarten Meester (filosoof, journalist, docent/student)

Hoe moet een moderne poliet omgaan met zijn kosmos: de aarde (en andere planeten)? Over verdeling van rijkdom, omgaan met schaarste, exploitatie en zorg op wereldschaal en groter.