Het platform Ava is, met steun van Humanistisch Verbond, opgezet om de stem te vertegenwoordigen van vrouwen rondom het thema abortus en anticonceptie. Dat is nodig, want daarover bestaat nog veel misinformatie, merkt oprichter en expert seksuele gezondheid Eva de Goeij. Na de successen de eerste jaren, en omdat ze vanwege haar zwangerschap stopt als voorzitter van Ava, maakt ze de balans op. ‘Er rust nog steeds een taboe op.’
Wat is Ava precies en waarom is het opgericht?
‘Abortus en anticonceptie, hoe denken vrouwen daar eigenlijk zelf over? Met Ava luisteren we naar vrouwen en brengen we hun belangen, behoeften en wensen naar beslissers: politici, artsen die medische richtlijnen maken, beleidsmakers en media. Want met name over wat vrouwen willen wordt maar weinig mee gedaan. Ava is er overigens voor alle mensen die zwanger kunnen worden, ook voor trans- en non-binaire mensen.’
‘Uterocracy noem ik het weleens; de democratie van de baarmoeder. Je ziet dat wanneer reproductieve autonomie goed is geregeld, dit op maatschappelijk niveau enorm gunstig is voor de samenleving. Het bevordert emancipatie en verbetert de sociaaleconomische positie van mensen. Voortplantingsvrijheid is eigenlijk één van de meest essentiële pijlers voor een gezonde maatschappij.’
Kan je een voorbeeld geven van wat Ava doet?
‘Vorig jaar hebben we bijvoorbeeld ikwileenabortus.nl ontwikkeld: een neutrale, taboeloze informatieve website voor mensen die een abortus willen. Het viel ons op dat de websites van de Rijksoverheid nog erg focussen op onbedoelde zwangerschap, en daarbij op opties zoals adoptie, terwijl we uit onderzoek zien dat verreweg de meeste vrouwen met een positieve zwangerschapstest al weten wat ze willen. Slechts een heel klein percentage twijfelt. Toch wordt er enorm veel geld geïnvesteerd in keuzehulp vanuit de overheid, terwijl minder dan vier procent van de mensen die voor abortus kiezen daar behoefte aan heeft. We zijn dus voor een heel kleine groep veel geld aan het uitgeven.’
‘Naar mijn mening wordt abortus geproblematiseerd; men gaat ervan uit dat het gros van de mensen keuzehulp nodig heeft en er met begeleiding goed over moet nadenken. Hoewel het goed is dat die hulp er is voor die kleine groep die dat nodig heeft, voelt het ook scheef. We wilden een website maken die duidelijk zegt: “Dit is goede zorg voor jou op dit moment, hier moet je zijn. Dit zijn de dingen die je moet weten.”’
“ Naar mijn mening wordt abortus geproblematiseerd; men gaat ervan uit dat het gros van de mensen keuzehulp nodig heeft. ”
Hoe kwam je op het idee voor Ava en wat was daarbij de rol van Humanistisch Verbond?
‘Toen ik als beleidsadviseur bij de Rijksoverheid werkte, leerde ik de politiek bestuurlijke context kennen. Tegelijkertijd groeide mijn activisme, onder andere via feministische doe-tank De Bovengrondse. Toen ik zelf voor abortus koos, besefte ik dat er een georganiseerde antiabortusbeweging is en dat abortus zo gepolitiseerd is. Ik realiseerde me ook hoe weinig ik erover wist en voelde het taboe in mezelf; ik schaamde me en vertelde het bijna aan niemand, ondanks mijn vrije opvoeding en het feit dat mijn moeder nota bene gynaecoloog is en zelf ooit in een abortuskliniek werkte.’
‘Zo ging ik nadenken over hoe we de belangen van vrouwen zelf kunnen versterken. Ik merkte dat politici vaak weinig begrip hadden en dat er weinig onderzoek was naar wat vrouwen zelf willen – iets wat me raakte met mijn eigen onderzoekachtergrond. Ik zocht naar een organisatievorm om puur de belangen van vrouwen over abortus en anticonceptie te vertegenwoordigen.’
“ Toen ik zelf voor abortus koos, besefte ik dat er een georganiseerde antiabortusbeweging is en dat abortus zo gepolitiseerd is. ”
‘Ik ontdekte dat als we een patiëntenorganisatie oprichtten, we subsidie konden aanvragen zonder inhoudelijke overheidsbemoeienis, mits we ons hielden aan bepaalde voorwaarden. Vandaar ook de drie pijlers waar Ava op rust: lotgenotencontact, informatievoorziening en belangenbehartiging. Inmiddels was ik als programmamanager bij het Humanistisch Verbond gaan werken en werd ik door de toenmalige directeur Christa Compas aangemoedigd het idee voor Ava verder uit te werken. Met een startsubsidie van het Humanistisch Verbond, konden we in 2021 beginnen. Al is er sindsdien ook behoorlijk wat vrijwilligerswerk in gaan zitten.’
Wat zijn zaken waarbij Ava een verschil heeft gemaakt?
‘Ondanks dat we een jonge stichting zijn, hebben we echt al veel impact gemaakt. We hebben met meer dan tienduizend vrouwen gesproken over hun ervaringen met anticonceptie en abortus, zowel tijdens intieme bijeenkomsten als via sociale media en via ons wetenschappelijke onderzoek (het grootste onderzoek dat ooit in Nederland naar anticonceptietevredenheid is gedaan). Dit houdt ons dicht bij wat er leeft onder deze vrouwen. Zo is er onze recente campagne ‘Maak van pijn een punt’, die zich richt op pijn bij spiraalplaatsingen. Een onderwerp dat naar voren kwam uit de signalen die we ontvingen. Hier hebben we ook zelf een wetenschappelijk onderzoek over opgezet, aangezien grotere onderzoekspartijen in Nederland bepaalde vragen rondom abortus en anticonceptie niet kunnen of willen stellen.’
‘Ook hebben we bijgedragen aan de ontwikkeling van abortus- en anticonceptierichtlijnen; voor het eerst werd de stem van cliënten structureel meegenomen. Daarnaast zijn we onderdeel van de coalitie Abortus is Zorg, waar ook het Humanistisch Verbond deel van uitmaakt. Ons doel is échte reproductieve autonomie, daar hoort bij: abortus normaliseren als zorg en uit het wetboek van strafrecht.’
“ Voor het eerst werd de stem van cliënten structureel meegenomen. ”
Zijn jullie nog tegen andere moeilijkheden en obstakels aangelopen?
‘Er rust nog steeds een taboe op abortus; het wordt gezien als iets vreemds/slechts, mensen willen zich er niet aan branden en denken tegelijkertijd dat het in Nederland goed geregeld is. Dit paradoxale spanningsveld vormt een uitdaging. En ook de politiek blijft lastig: hebben we net een goede band met een Kamerlid opgebouwd, weet diens opvolgers ons opnieuw niet te vinden. Dat leidt tot debatten over abortus en anticonceptie die vaak van lage kwaliteit zijn. Dat is jammer, want we kunnen politici van waardevolle informatie voorzien.’
‘Met weinig geld proberen we veel te bereiken, wat veel avonduren en weekenden kost en soms behoorlijk uitputtend is. Een stabiele inkomstenstroom zou meer continuïteit en rust bieden in ons werk. Ik hoop dan ook dat we eind dit jaar alsnog subsidie krijgen toegewezen.’
Heb je een bepaalde visie gehad voor Ava, of persoonlijk, op dit gebied?
‘Ik blijf het belangrijk vinden om onderbelichte en onderschatte problemen zichtbaar te maken en er actie op te ondernemen. Iedereen verdient het om gehoord te worden, en die stemmen moeten worden meegenomen in beleid – een democratisch beginsel dat verder reikt dan alleen abortus en anticonceptie. Wat mij drijft, is de waarde van seksuele en reproductieve vrijheid en zelfbeschikking. Mensen moeten zelf kunnen kiezen, en het is cruciaal dat dit goed wordt gefaciliteerd. Als vrouwen goed geïnformeerd zijn, moeten ze vrij zijn om hun eigen keuzes te maken, zelfs als die een hoger risico inhouden.’
“ Mensen moeten zelf kunnen kiezen, en het is cruciaal dat dit goed wordt gefaciliteerd. ”
‘Het principe is: bemoei je niet met een ander, maar geef goede informatie en zorg. Het is belangrijk te voorkomen dat zorg omslaat in bemoeizucht en oordelen over wat een ander zou moeten doen. Dit is ook voor mij een uitdaging, maar het is een principe waar ik sterk achter sta. Als onderzoeker streef ik naar grondigheid; ik wil dat dingen degelijk worden uitgezocht en uitgevoerd. Met Ava proberen we dat ook te doen door alles goed te onderbouwen en met een duidelijk doel voor ogen te werken. We willen niet alleen agenderen, maar daadwerkelijk betrokken zijn bij alle onderdelen van de verandering om echt iets te verbeteren voor vrouwen.’
Na haar afscheid als voorzitter blijft Eva de Goeij bij Ava betrokken als hoofdonderzoeker.
